Табиғи газ және улы газ сияқты газдар адамдардың денсаулығына және өміріне айтарлықтай қауіп төндіреді, әсіресе жабық бөлмелерде. Олар уланудың себебі де, өрт пен жарылыс сияқты басқа қауіпті жағдайлардың себебі болуы мүмкін. Бұл газдарды қалай дұрыс қолдану керектігін, олардың шығуына жол бермеу және төтенше жағдайда не істеу керектігін түсіну маңызды.
Табиғи газ
Табиғи газ — бұл жанғыш газ, ол бөлмеде тез таралуы және белгілі бір жағдайларда оңай тұтануы мүмкін.
Табиғи газдың қауіптілігі
1. Газдың шығуы және жарылыстар:
Табиғи газды пайдаланудың ең қауіптерінің бірі — бұл газдың шығуы, ол жарылысқа әкелуі мүмкін. Газ жабық бөлмеде жиналып ең кішкентай өрт көзі арқасында (мысалы, ұшқын немесе электр құрылғысын қосу) жарылыс тудыруы мүмкін. Осы жағдайда салдары ғимаратқа өте зиянды болып, адамдардың өміріне қауіп төндіруі мүмкін.
2. Метанмен улану:
Жоғары концентрациядағы табиғи газ үй-жайларда бөлмелерді желдету болмаса немесе терезелер жабық болған жағдайда, оттегінің жетіспеуіне әкелуі мүмкін. Тыныс алу жолдарына газдың түсуі оттегінің кіруіне кедергі келтіреді, бұл бас ауруын, бас айналуды, есін жоғалту және өлімге алып келеді.
3. Өрт:
Газдың шығуы, әсіресе газдың ауада ұзақ уақыт болуы, өртке әкелуі мүмкін. Метан — бұл өте оңай тұтанатын газ, оның ауадағы концентрациясы 5%-дан 15%-ға дейін қауіпті болуы мүмкін.
Табиғи газбен байланысты қауіптерден қалай сақтануға болады?
1. Газдың шығуын бақылауда ұстау:
Газ қондырғыларында және құбырларда газдың шығуын ерте анықтау үшін датчиктер орнатылуы тиіс. Заманауи тұрмыстық құралдар бөлмеде газ бар екені туралы ескерту бере алады.
2. Газ құрылғыларын дұрыс пайдалану:
Газ плиталарының, қазандықтардың және басқа құрылғылардың жай-күйін қадағалаңыз. Тұрақты қызмет көрсету, ескі құбырлар мен бөлшектерді уақытында ауыстыру, жабдықтарды дұрыс орнату — қауіпсіздіктің кепілі.
3. Желдетуді қамтамасыз ету:
Табиғи газ пайдаланылатын бөлменің жеткілікті желдетілуі маңызды. Ауа айналымының болмауы газдың бөлмеде жиналуына әкеліп, оның тұтану қаупін арттырады.
4. Кәсіби орнату:
Газ құрылғыларын тек білікті мамандар орнатуы керек. Дұрыс емес орнату немесе қосу газдың шығуына ықпал етеді.
Улы газ
Улы газ уытты болып табылады және оны жұтқан кезде қанды оттегімен алмастырады, бұл оттегі жетіспеушілігіне және ағзаның улануына әкеледі.
Улы газдың қауіптілігі
- Улы газбен улану
Көмірқышқыл газы тыныс алғанда қан құрамындағы гемоглобинмен қосылып, карбоксигемоглобин түзеді. Бұл қанның оттегіні тасымалдау қабілетін төмендетеді, бұл гипоксияға (оттегінің жетіспеушілігі) әкелуі мүмкін. Улы газбен уланудағы алғашқы белгілер – бас ауруы, бас айналу, құсу, әлсіздік, ал ауыр жағдайларда – есінен тану және өлім.
- Белгілерді жасыру
Улы газдың негізгі қауіптілігі оның иіссіз, түссіз және дәмсіз болуы, сондықтан арнайы датчиктерсіз оны анықтау қиын. Адам уланудың белгілерін жағдай ушыққанға дейін байқамауы мүмкін.
- Өрт
Улы газ әртүрлі материалдардың тұтануы кезінде де түзілуі мүмкін, бұл өрт қаупін арттырады. Бұл отбасымен байланысты апаттар кезінде улы газбен улану қаупін одан әрі өзекті етеді.
Улы газдан қалай сақтануға болады?
- Улы газ датчигін орнатыңыз:
Үйде немесе пәтерде улы газ датчиктерін орнату қажет. Олар ауадағы CO жоғары концентрациясын анықтайтын сенсорларға негізделген және үй иелерін хабардар етеді.
- Дұрыс желдетуді қамтамасыз етіңіз:
Улы газ жиі нашар желдетілетін орындарда, мысалы, ас үйлерде, моншаларда, гараждарда және басқа жабық кеңістіктерде отынның жануы кезінде пайда болады. Желдетуді үнемі тексеру және таза ауаға қол жеткізуді қамтамасыз ету – қауіпсіздіктің негізгі шарасы.
- Жылу жүйелеріне тұрақты қызмет көрсету:
Маңыздысы, отынмен жұмыс істейтін барлық құрылғылар (газ қазандықтары, пештер, жылытқыштар) тұрақты түрде тексеріліп, қызмет көрсетілуі керек. Отынның нашар жануы улы газды түзуі мүмкін.
- Жылыту құрылғыларын қараусыз қалдырмаңыз:
Ешқашан қосулы тұрған құрылғыларды, мысалы, газды жылытқыштар немесе мангалдарды, бақылаусыз қалдырмаңыз, әсіресе жабық бөлмелерде.
Көмірқышқыл газының улану белгілері:
- Басы ауыруы
- Бас айналуы
- Лоқсу және құсу
- Шаршау, әлсіздік
- Есінен тану (ауыр жағдайларда)
Табиғи газ бен улы газ денсаулық пен өмірге үлкен қауіп төндіреді. Табиғи газ шықса қауіпті, себебі ол жарылыстар мен өрттерге әкелуі мүмкін, ал улы газ – ескертусіз адамды уландыратын «тыныш өлтіруші». Дегенмен, қауіпсіздік шараларын сақтау, арнайы датчиктерді орнату, газ құрылғыларын үнемі тексеру және желдетуді қамтамасыз ету қауіптерді айтарлықтай азайтады.